Mobiele telefoon verboden op school in Frankrijk. Ook iets voor Nederland?
Sinds het begin van het schooljaar 2018 is het gebruik van de mobiele telefoon op lagere en middelbare scholen wettelijk verboden in heel Frankrijk.
Het is pauze op een middelbare school op het platteland van Bretagne, en tieners praten met elkaar op het schoolplein. Twee 15-jarigen lezen een boek, terwijl anderen voetballen of elkaar achterna zitten. Een jongen doet wat push-ups.
Telefoons werden al langer geweerd uit de klas, maar vanaf september 2018 mogen Franse leerlingen tot 15 jaar hun telefoon ook niet meer gebruiken tijdens de pauzes.
Minister van Onderwijs Jean-Michael Blanquer: “Kinderen speelden niet meer in de pauzes. Ze zaten alleen maar op hun smartphones te kijken. Deze schermverslaving en het ‘slechte’ telefoongebruik is vanuit onderwijsperspectief een probleem. Onze belangrijkste taak is het beschermen van kinderen en pubers.”
Al in 2015 nam Frankrijk een wet aan over beperking van blootstelling aan elektromagnetische straling door mobieltjes en andere draadloze apparaten. Deze wet verbiedt wifi in kinderdagverblijven, vanwege het gezondheidsrisico, en bepaalt dat draadloze apparatuur moet worden uitgeschakeld in klaslokalen wanneer deze niet wordt gebruikt.
Daarnaast is er dus het sociale aspect. Op Nu.nl, ‘Moet de smartphone ook in Nederlandse scholen worden verboden?‘, geeft hoogleraar onderwijspsychologie Paul Kirschner van de Open Universiteit aan ook voorstander te zijn van een verbod. Hij laat er geen twijfel over bestaan: een smartphone, tablet of laptop in de klas leidt af. “Mensen kunnen niet multitasken”, stelt hij. “We hebben maar één stel hersenen. We zijn geen computer met twee of acht verwerkingseenheden.”
Als het aan de hoogleraar zou liggen, dan zouden alle scholen per direct een smartphoneverbod invoeren. “Kinderen, maar ook volwassenen, kunnen alle piepjes en pushberichten moeilijk of zelfs niet negeren. Zij voelen zich gedwongen om ernaar te kijken,” legt hij uit. “Dat moet je zeker bij tieners niet gaan stimuleren. Je legt ook geen spuit heroïne voor een junk neer.”
Concentratieproblemen, afleiding en spelfouten
Vorig jaar deed Duo Onderwijsonderzoek & Advies onderzoek onder 1300 docenten van middelbare scholen. Leraren gaven aan dat hun leerlingen steeds vaker last hebben van concentratieproblemen en slechtere cijfers halen, omdat ze zich continu laten afleiden door het scherm.
Ook maken de leerlingen meer spelfouten en hebben ze minder fantasie. De leerkrachten klagen over het gebrek aan interactie en non-verbale communicatie van de jeugd. Maar liefst 93% van de leraren maakt zich zorgen over het gebruik van sociale media door hun leerlingen.
Positieve ervaringen met mobieltjesverbod
De Franse middelbare school in La Gautrais verbood al vier jaar geleden het gebruik van mobiele telefoons. Aan de krant The Guardian vertellen de leerkrachten dat ze sinds het verbod meer sociale interactie zien tussen kinderen en meer inlevingsvermogen.
“Geen telefoongebruik op school geeft de leerlingen een moment van rust van sociale netwerken en sommige kinderen vertellen ons dat ze dat waarderen,” zegt hoofdonderwijzer Yves Koziel. Daarnaast is hij blij dat leerlingen weer ‘gewone dingen’ doen, zoals kletsen en spelen. “Het toezicht op het verbod is niet moeilijk. Leerlingen schakelen hun telefoons uit en laten ze in schooltassen liggen. We nemen jaarlijks minder dan tien mobieltjes in beslag.”
In Bourges heeft Jean-Claude Chevalier, hoofd van de middelbare Littré-school met 600 leerlingen, dit jaar een verbod op telefoongebruik in de pauze ingevoerd. “Voorheen verbaasde het ons om te zien hoe honderden kinderen tijdens de pauze vastgeplakt zaten aan hun telefoonscherm en niet praatten”, zegt hij. “Nu praten ze weer met elkaar”.
Franse experts: geen social media voor kinderen onder de 15 jaar
Update 2024: Een commissie van Franse wetenschappers is met vergaande adviezen gekomen over het gebruik van sociale media door kinderen. In essentie moeten kinderen veel minder vaak achter schermen zitten en pas op latere leeftijd sociale media gaan gebruiken.
Het rapport van de deskundigen is aan president Macron overhandigd. Die had zelf om het advies gevraagd, om ouders “handvatten te geven” voor het onlinegedrag van hun kinderen. De president maakt zich daar zorgen over.
De wetenschappers stellen voor om kinderen tot 3 jaar nooit achter een scherm te zetten, of het nu een televisie is, een telefoon of een tablet. Tot 6 jaar moet het schermgebruik minimaal blijven en altijd onder ouderlijk toezicht gebeuren.
Kinderen zouden tot 11 jaar geen mobiele telefoon moeten hebben. Tot 13 jaar zou een smartphone taboe moeten zijn. En tot 15 jaar zouden sociale media verboden moeten zijn. Ook peuterspeelzalen en kinderdagverblijven moeten erop toezien dat er geen of een minimale hoeveelheid schermen bereikbaar is voor de allerjongsten.
Een boek over dit onderwerp is: The Anxious Generation van Jonathan Haidt. Hij geeft onder andere de volgende aanbevelingen:
– geen smartphones voor de leeftijd van 14 (wel ouderwetse toestellen).
– geen socials voor 16 (dat is nu 13, maar wordt massaal genegeerd)
– telefoonvrije scholen.
– veel meer buitenspelen
Straling van mobiele telefoons
Ook wat betreft het reguleren van de elektromagnetische straling van telefoons zijn Frankrijk en Canada pro-actief. Er zijn meer dan 100.000 mobiele telefoons van de markt gehaald die de stralingslimieten (SAR) tijdens het bellen overschreden, wanneer ze tegen het oor worden gehouden.
De straling is volgens de Wereldgezondheidsorganisatie mogelijk kankerverwekkend voor mensen en onderzoeksresultaten wijzen op schade aan DNA, oxidatieve stress, en concentratie- en andere neurologische problemen.
Mobieltjesbeleid op Nederlandse scholen
In Nederland zijn er al scholen met een (gedeeltelijk) mobieltjesverbod. Het Marecollege in Leiden heeft mobielvrije dagen ingevoerd om het contact tussen leerlingen te bevorderen. Op de Evangelische Hogeschool in Amersfoort zijn mobieltjes helemaal verboden evenals op het Antoon Schellenscollege in Eindhoven. “De school klinkt weer drukker in pauzes dankzij het mobielverbod,” aldus de directeur.
Het is een actueel onderwerp dat de gemoederen verhit. Dat blijkt wel uit de honderden reacties onder het artikel op Nu.nl. Een algeheel mobieltjesverbod voor alle Nederlandse scholen zal er waarschijnlijk niet komen. In Nederland mogen scholen dit zelf bepalen, de overheid heeft er geen zeggenschap over. Bij ons is het dus aan de scholen zelf om een verantwoord mobieltjesbeleid op te stellen.
Zie ook Frankrijk verbiedt mobiele telefoons in en om scholen op InfoNu.nl
Meer Nederlandse voorbeelden & ontwikkelingen
Update juni 2019: Het Calvijn College in Zeeland wil smartphones weren uit alle zeven scholen in de provincie. ‘Thuis of in de kluis’ is de boodschap in de brief die het schoolbestuur naar ouders stuurde.Het verbod komt niet alleen voort uit religieuze, maar ook uit pedagogische en sociale motieven. Smartphones zorgen ook voor afleiding en dat gaat ten koste van de focus tijdens de lessen. Daarnaast willen we een gemeenschap zijn. We zien dat jongeren op hun telefoonscherm staren en daardoor minder bezig zijn met elkaar.”
Bekijk ook de reacties: Leerlingen vinden de regel minder erg dan verwacht. Het is gezelliger. En de docenten zijn er ook blij mee. Volgens onderzoek van de vereniging voor christelijke en katholieke scholen (Verus), zou ongeveer een kwart van de religieuze scholen iets voelen voor het weigeren van de smartphone binnen de school.
Een school in Leerdam verbiedt nu ook mobieltjes tijdens de les en in de pauze. Voor de leerlingen is het wennen, maar het is ‘eindelijk weer rumoerig in de aula’.
Artikel in Trouw: Scholen willen geen mobieltjesverbod. Scholen in Nederland maken uiteenlopende keuzes in de omgang met mobieltjes in de klas, blijkt uit een peiling van Verus, de vereniging voor christelijk onderwijs, onder ruim zeshonderd basis- en middelbare scholen. 26 procent is tegen het verbieden van mobieltjes op school en nog eens ruim een derde ziet juist ‘didactische kansen’ voor het omgaan met mobieltjes. Bijna de helft van de deelnemende basisscholen is voor een verbod, van de middelbare scholen is dat rond de 20 procent.
Update november 2022: Politici in Nederland willen mobieltjes-verbod op scholen.
Als het aan de politieke partij het CDA ligt komt er een mobieltjesverbod op alle scholen. Niemand mag ze dan meer in de klas gebruiken.Volgens de partij kunnen kinderen en jongeren zich niet goed concentreren met een mobiel in de buurt. Door het verbod zouden ze ook hogere cijfers halen. Sommige scholen in ons land doen het al. Hoeveel dat er zijn is niet bekend, maar voorbeelden zijn het Theresialyceum in Tilburg en het Alfrinkcollege in Deurne. In Trouw een artikel over het mobielverbod op het Alfrinkcollege.
Update 1 februari 2023: Minister Wiersma gaat met scholen praten over verbieden mobieltjes. In de Tweede Kamer erkende hij dat mobieltjes de les kunnen verstoren, maar hij wees er ook op dat het aan scholen zelf is om daar beleid over te ontwikkelen. Zie ook het NOS-artikel ‘Telefoonverbod op school, wie zit daar op te wachten’ waarbij een school in Enschede vertelt over hun mobiele telefoonverbod en schoolleiders over dit onderwerp hun mening geven.
Experts tegen de Tweede Kamer: die verslavende smartphone moet de klas uit.
De boodschap van deskundigen op 12 april 2023 aan de Tweede Kamer is glashelder: het gebruik van smartphones is voor jongeren zwaar verslavend. De hersenen van jongeren zijn nog te weinig ontwikkeld om weerstand te bieden aan de prikkels, trillingen en geluidjes.
In juni 2023 is de nieuwe publicatie ‘Schoolbeleid voor smartphones’ van het Kennisnet uitgekomen. Daarin staan handreikingen voor middelbare scholen, want leraar en leerling zijn gebaat bij een helder smartphonebeleid op school. Schrijver van het stuk Remco Pijpers: het meest ben ik onder de indruk van het Alfrink, een compleet smartphonevrije school (beschreven op pagina 7 van de publicatie).
Kabinet geeft dringend advies aan scholen: telefoon uit de klas!
Het ministerie van Onderwijs komt met een dringend advies voor scholen, waarin staat dat leerlingen geen mobieltjes mee de klas in mogen nemen, behalvel als daar een speciale reden voor is. Er komt geen wettelijk verbod, maar een richtlijn. De maatregel gaat per 1 januari 2024 in en geldt voor leerlingen in het voortgezet onderwijs.
Mobiele telefoons niet toegestaan in de klas
Mobiele telefoons en ook tablets of smartwatches mogen vanaf 1 januari 2024 niet meer in de klas op de middelbare school. Mobiele telefoons leiden af en zorgen ervoor dat leerlingen slechter presteren. Scholen moeten hier zelf afspraken over maken met leraren, ouders en leerlingen zodat iedereen in de school precies weet wat wel en niet mag.
Mobieltjes ook geweerd in klassen op basisscholen en in speciaal onderwijs. Er komt geen wettelijk verbod voor het basisonderwijs, maar onderwijsminister Paul heeft wel vergaande afspraken gemaakt met de sector, meldt zij aan de Tweede Kamer. Vanaf september 2024 geldt officieel dat leerlingen in het primair onderwijs geen mobieltjes meer in de klas mogen meenemen. Het gaat om een landelijke afspraak tussen het kabinet en de scholen.
Uit onderzoek van het ministerie van onderwijs cultuur en wetenschap (OCW) in 2024 blijkt dat leeringen socialer en geconcentreerder door mobieltjesafspraak in het onderwijs.
Internationale voorbeelden
Lijst met scholen van over de hele wereld die mobiele telefoons verbieden.
In China verbieden ze in de provincie Shandong telefoons en tablets op school om het aantal gevallen van bijziendheid terug te brengen.
Zwitserland: Smartphones definitief verbannen uit scholen in het kanton Vaud.
Nieuwe wet maakt het Californische scholen mogelijk om smartphones te verbieden
Californische openbare scholen kunnen nu het gebruik van smartphones in de klas en op school verbieden. Gouverneur Gavin Newsom heeft begin juli wetsvoorstel 272 ondertekend.
Australië: Mobiele telefoons worden verboden in alle openbare scholen
Mobiele telefoons zullen vanaf volgend jaar worden verboden op openbare Australische basisscholen.
Premier Mark McGowan en minister van Onderwijs Sue Ellery waren op Ocean Reef Senior High School om het ‘off and away all day’ beleid te introduceren dat het gebruik van telefoons en andere apparaten zoals slimme horloges, oordopjes, tablets en koptelefoons voor studenten vanaf volgend jaar zal verbieden. Ocean Reef heeft sinds begin 2018 een eigen beleid voor mobiele telefoons en digitale apparaten.
Na overleg met scholen die al succesvolle richtlijnen hebben, gaat het verbod in vanaf het moment dat de leerlingen op school aankomen tot het einde van de schooldag en omvat het alle pauzes. Studenten van de kleuterschool tot en met jaar 6 mogen tijdens de schooldag geen mobiele telefoons in hun bezit hebben, terwijl studenten van 7 tot en met 12 jaar hun telefoons moeten uitzetten en uit het zicht moeten worden gehouden. Slimme horloges moeten in de vliegtuigmodus worden gezet.
Spanje: Volledig verbod op smartphones in scholen Madrid
In de regio Madrid zullen zo’n 1700 onderwijsinstellingen, zowel particulier als openbaar, hun regels moeten veranderen om te voldoen aan de nieuwe wet. Het verbod gaat gelden voor ruim 800.000 scholieren. Volgens een woordvoerder van het ministerie van onderwijs is de maatregel gericht op het verbeteren van academische resultaten van studenten, op het voorkomen van cyberpesten en voor het verbeteren van de privacy van scholieren. Eerder was er al een mobiel verbod op scholen in Galicië en Castilla-La Mancha.
China verbiedt smartphones in alle basis- en middelbare scholen
Het Chinese ministerie van Onderwijs heeft op 2 februari 2021 aangekondigd dat alle leerlingen van basisscholen en middelbare scholen in China in principe geen mobiele telefoons meer mee naar school mogen nemen.
De nieuwe maatregel is bedoeld om het gezichtsvermogen van leerlingen te beschermen, ervoor te zorgen dat ze zich concentreren op hun schoolwerk en te voorkomen dat ze verslaafd raken aan het internet en computerspelletjes.
Meer info over wifi in het onderwijs is te vinden op Stralingsarme wifi op school.
Door JRS & D. Bootsma
